Beperken milieuschade door samenwerking

Rol V&S: gebiedsregisseur, adviseur, procesbegeleider

In de nacht van donderdag 20 september 2019 woedde op het Tilburgse industrieterrein Kraaiven een grote brand. Hierbij gingen verschillende panden verloren, waaronder een vrieshuis met bijbehorende installaties en logistiek. Ook werd een grote olieopslag van een bedrijf in de as gelegd. Roland Somers werd gevraagd de bedrijven te ondersteunen. Mede dankzij zijn ervaring met de brand en de sanering van de daardoor verontreinigde bodem bij ChemiePack, kon Roland snel schakelen.

Toekijken hoe je bedrijf verloren gaat

“Op het moment dat je bedrijf in brand staat, is het bedrijf en gebied van de brandweer. Alles gaat verloren terwijl je aan de kant moet toekijken. Tegelijkertijd stellen brandweer en overheid strakke vragen, die je het gevoel geven dat je een verdachte bent. Niemand lijkt rekening te houden met emoties. In het weekend werd op het industrieterrein Kraaiven het sein brandmeester gegeven. Maar toen brandweer en overheidsdiensten vertrokken waren, stonden de bedrijven voor het gevoel met de rug tegen de muur. Bij de één was een essentieel onderdeel van het productieproces vernietigd, bij de ander zelfs het gehele bedrijfsgebouw”, vertelt Roland.

Snel schakelen om verspreiding verontreiniging te voorkomen

De brand ontstond in een vrieshuis met voor de brandweer op dat moment onbekende koelmiddelen. Direct naast dit pand stond een opslag voor een grote hoeveelheid smeerolie. Hierdoor moest met echt groot materieel uitgerukt worden: er werden blusvoertuigen van zowel brandweer als vliegbasis ingezet. Helaas bevat het blusschuim in Nederland over het algemeen nog PFAS-componenten.

Roland “Dit met olieresten en PFAS verontreinigde bluswater kon zich over een groot oppervlak in de omgeving verspreiden. Als bedrijf heb je een zorgplicht en moet je na een dergelijke calamiteit direct maatregelen treffen om verdere verspreiding van verontreiniging te voorkomen. Beide bedrijven hadden al tijdens de brand melding bij de overheden gedaan van een ‘onvoorzien ongeval’. Vervolgens kom je in een enorme hectiek terecht. Terwijl de brandweer nog aan het nablussen was, zaten wij al samen met de bedrijven en verzekeraars rond de tafel. We moesten snel schakelen; de volgende dag legden we al een compleet actieplan aan de gemeente voor. Hierin stonden de aanpak en de fases beschreven, van eerste beheersfase tot en met de sanering. Dat plan rollen we nu in de 2 jaar na de brand uit.”

Elkaar aansprakelijk stellen of samenwerken?

De bedrijven ontvingen in de week na de brand een brief van de gemeente waarin ze aansprakelijk werden gesteld voor de ontstane schade en werden gemaand maatregelen te treffen om verdere milieuschade te voorkomen. Daarbij werd voorbij gegaan aan de emoties: zo’n 200 medewerkers stonden op vrijdag letterlijk op straat, zonder te weten of ze nog een baan hadden. Het lukte V&S de situatie te de-escaleren door alle partijen een gezamenlijk perspectief voor te houden: er was milieuschade voor iedereen, er lag een gezamenlijk probleem dat opgelost moest worden, ongeacht wie daarvoor aansprakelijk was. Door daar de focus op te leggen en met elkaar samen te werken, hoefde de schade niet nog groter worden. Omdat je zo doelmatig en meer kosteneffectief te werk gaat, steunden de verzekeraars deze aanpak. Ook hielden de partijen onderling de mogelijkheid open om elkaar alsnog aansprakelijk te stellen.

Wat dekt de verzekering?

De kosten bij brand lopen al snel in de miljoenen. Schade-experts kijken daarbij niet alleen naar de materiële schade, of te wel schade aan gebouwen, inventaris en voorraad goederen, maar ook naar de opruimingskosten, eventuele milieuschade en bedrijfsschade door bedrijfsstilstand. Uiteraard onderzoeken verzekeraars na een brand of de schade te verhalen is: is er sprake van onzorgvuldig handelen of nalatigheid, heeft een bedrijf zich aan de bouw-, milieu- en veiligheidseisen gehouden, enzovoort.

Juist bij zo’n brand blijkt of vergunningen en dossiers op orde zijn. Roland: “Gelukkig was dat in het geval. Beide bedrijven zijn klant van ons zusterbedrijf BMD Advies, die ook het feitendossier voor de verzekering verzorgde. Daarnaast regelde BMD Advies de bestuursrechtelijke afwikkeling. We kunnen zo een totaalpakket van dienstverlening bij dit soort calamiteiten bieden.”

Een van de betrokken bedrijven heeft meerdere vestigingen. De brand in Tilburg was voor hen aanleiding om voor elke vestiging een risicoanalyse voor milieuschade en dekking op te stellen. “Zorg ook dat je weet wie je buren zijn en dat je op de hoogte bent van de activiteiten die daar plaats vinden. Met alle gegevens bij elkaar kun je een inschatting maken van de gevolgen van een eventuele calamiteit en de verzekeringspolissen waar nodig aanpassen”, benadrukt Roland.

Gefaseerde aanpak bodemverontreiniging

Dankzij de ervaring die Roland opdeed bij ChemiePack, had hij direct voor ogen wat er moest gebeuren. “Door mijn gecombineerde rol als gebiedsregisseur, adviseur, mediator en soms zelfs ‘scheidsrechter’, lukte het om de bedrijven en overheden samen te laten werken. Tegelijkertijd met de aanpak van het milieuprobleem, ging ook de onderlinge financiële en formele afwikkeling door. Al in de eerste week na de brand waren we bezig met de beheersing van de hotspots. Hiermee werd voorkomen dat er een nog grotere milieuschade zou ontstaan. Bovendien kochten we zo ook tijd om het probleem als geheel goed te onderzoeken en daar oplossingen bij te bedenken. Bij de daadwerkelijke sanering werkten we van buiten naar binnen, waarbij we de grens van de bluswatercontour als de grens van het potentiële milieuprobleem aanhielden. Dankzij deze voortvarende aanpak konden er binnen één jaar na de brand weer bouwplannen worden gemaakt”, besluit Roland.